Bẫy xuất khẩu lao động Canada - 'sau một năm xin được định cư'

Thời gian gần đây, trên các diễn đàn mạng có rất nhiều lời mời chào từ các công ty môi giới việc làm chương trình đi xuất khẩu lao động ở Canada. Ví dụ như "Làm visa du lịch qua Canada rồi đổi giấy phép lao động", hoặc "Làm nông trại, nuôi giun, trồng cây, hái quả... hơn một năm rồi xin thẻ Thường trú nhân"...

Thưc tế, nếu bạn muốn đi làm tại Canada thì phải bắt buộc xin giấy phép lao động (gọi là Work Permit). Hiện tại, quá trình cấp giấy phép lao động cho người có quốc tịch Việt Nam ở trong nước đang kéo dài rất nhiều tháng. Nhiều trường hợp kéo dài gần một năm mà chưa có cập nhật.

Thời điểm hiện tại, đặc biệt sau dịch Covid-19, chính phủ Canada đang tạm thời cho phép những ai, bao gồm cả người có quốc tịch Việt Nam, có visa du lịch, đang ở tại Canada, được phép xin giấy phép lao động tại một số cửa khẩu ở thành phố lớn của Canada, ví dụ Vancouver, Toronto, Calgary... Do vậy, một số công ty môi giới dịch vụ tại Việt Nam dựa vào chính sách tạm thời này mà quảng cáo rằng, sẽ xin visa du lịch cho bạn, sang bên này khoảng 1-2 tháng sẽ dẫn bạn ra cửa khẩu để "đổi" giấy phép lao động. Thực tế, bạn sẽ đối mặt với nhiều vấn đề sau:

Thứ nhất, công việc mà công ty môi giới là gì? Có thật hay không? Có giấy tờ nào xác nhận hay không? Có mã công việc trong hệ thống phân loại công việc của chính phủ Canada (gọi là NOC hoặc TEER) hay không?

Thứ hai, bạn có đủ kỹ năng, bằng cấp, khả năng sử dụng tiếng Anh, Pháp hoặc kinh nghiệm để làm việc đó không?

Thứ ba, đến cửa khẩu, bạn sẽ phải chứng minh với nhân viên xét hồ sơ rằng mình đủ điều kiện để làm việc mà công ty môi giới đã giới thiệu cho bạn. Khả năng sử dụng tiếng Anh (hoặc tiếng Pháp) của bạn có đủ lưu loát (nghe, hiểu, trả lời) để trao đổi và giải trình với nhân viên hải quan hay không?

Nếu họ nghĩ bạn không phù hợp với công việc đó, bạn sẽ làm gì? Nếu công ty môi giới sẽ nói rằng, họ sẽ kiếm việc khác cho bạn thì trong thời gian chờ đợi công việc mới, bạn sẽ làm gì? Tiền tiết kiệm mang sang bên này liệu có đủ để thuê nhà, đi lại, ăn uống... hay không? Rồi chừng nào sẽ có công việc phù hợp? Một tháng, ba tháng hay lâu hơn?

Đừng quên rằng, với visa du lịch, bạn chỉ có thể ở lại Canada tối đa sáu tháng. Giả sử chưa có công việc phù hợp và bạn phải về Việt Nam công ty môi giới sẽ không chịu trách nhiệm. Họ sẽ nói rằng đó là lỗi ở bạn, do bạn chưa đủ kỹ năng làm việc, mặc dù họ đã giới thiệu việc cho bạn. Bạn sẽ mất tiền xin visa du lịch, mất thời gian chờ công việc phù hợp khác, mất tiền tiết kiệm trong thời gian chờ công việc... cuối cùng là phải về nước.

Thứ tư, giả sử bạn có công việc làm ở trang trại, không cần tiếng Anh, không cần bằng cấp, vậy mức lương là bao nhiêu? Có đủ để bạn trang trải tiền thuê nhà, tiền tiêu vặt, tiền đi lại hay không? Rồi còn khoản vay để làm hồ sơ sang bên này, bạn lấy tiền ở đâu mà trả? Nếu không đủ, bạn sẽ phải đi làm "chui" ở một số cơ sở khác, như một vài người trên diễn đàn đề cập. Tuy nhiên, đi làm chui sẽ không có chuyện đòi hỏi phải được trả mức lương cơ bản (thường là dưới mức đó rất nhiều). Vậy bạn có tiết kiệm để trả nợ được không?

Thứ năm, công ty môi giới hứa hẹn với bạn rằng làm hơn một năm rồi xin định cư. Nhưng thực tế, việc xin định cư (thường gọi là PR - Permanent Resident) là một quá trình mà không một ai có thể đảm bảo kết quả cho bạn. Nếu bạn chưa đủ điều kiện để xin định cư sau một năm, công ty môi giới sẽ đề xuất xin giấy phép lao động cho bạn thêm hai năm nữa, bạn lại tiếp tục trả tiền tư vấn... Và vòng quay ấy sẽ tiếp tục cho đến khi bạn đủ điều kiện để được chấp thuận PR.

Các điều kiện xin định cư vốn rất nhiều và thay đổi liên tục theo tình hình kinh tế, chính trị của Canada. Trong các điều kiện này, cái chính vẫn là tiếng Anh, kỹ năng làm việc, kinh nghiệm làm việc và tiền lương hàng năm. Bốn yếu tố này bạn sẽ phải nâng cấp và bổ sung rất nhiều nếu muốn đáp ứng tiêu chuẩn định cư.

Thử hỏi, trong thời gian bạn làm việc và hy vọng mình đủ điều kiện để nộp đơn xin PR, bạn có kiếm đủ tiền một cách hợp pháp để chuẩn bị cho cuộc sống đã vốn rất đắt đỏ ở Canada hay không? Còn làm chui đồng nghĩa với bạn sẽ bị phát hiện bất cứ lúc nào, sẽ bị trục xuất và cấm quay lại Canada trong một thời gian nhất định (5 năm, 10 năm...).

Cuối cùng, lựa chọn vẫn là do bạn nhưng tôi hy vọng những thông tin trên sẽ giúp được các bạn có một sự cân nhắc thấu đáo nhất trước khi quyết định chi tiền cho các công ty môi giới để được sang Canada làm việc.